فن بازار
فن بازار (Technomart )
فن بازار یا Technomart واژه‌ای با قدمت حدود 40 سال می‌باشد که به‌طورکلی محلی برای مبادلات فناوری و تکنولوژی بین متقاضیان فناوری و تولیدکنندگان آن می‌باشد. امروزه فن بازارها به‌طور گستره فعالیت‌های خود را در ایجاد ارتباط بین چهار گروه اصلی زنجیره فناوری و تکنولوژی یعنی گروه تولیدکنندگان فناوری، کارآفرینیان، متقاضیان و سرمایه‌گذاران توسعه داده‌اند. فن بازارها در حقیقت کلید حرکت به‌سوی اقتصادی شدن دانش و تحقیق در هر کشور می‌باشند. کشورهایی همچون ژاپن، چین، هنگ‌کنگ و هند از فن بازارها جهت ساماندهی جریان فناوری استفاده نمودند.
نمونه‌ای از مهم‌ترین فن‌بازارها درحال حاضر عبارت‌اند از:
فن‌بازار آسیا و اقیانوسیه APCTT ؛
مستقر در دهلی‌نو- فن‌بازار Yet2 ؛
در آمریکا- شبکه نوآوری اروپا IRC
ظرایف موجود در انتقال فناوری، لزوم ایجاد مکانیسم اطلاع‌رسانی صحیح، همچنین مشاوره ساختارمند و ایجاد بستری برای استانداردسازی مبادلات را به وجود آورد که این نقش توسط فن‌بازارها ایفا می‌شود. در اصل فن‌بازار در نقش یک واسطه حرفه‌ای در سطوح مختلف در کنار عرضه‌کنندگان (دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و واحدهای تحقیق و توسعه صنایع) و متقاضیان فناوری (صنایع بزرگ، بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط، سرمایه‌گذاران و حتی دانشگاه‌ها) خواهد بود. با این تعریف می‌توان گفت فن‌بازار در اصل یک بنگاه تخصصی معاملات فناوری است. در این بازار، فروشندگان فناوری فرصت می‌یابند تا ایده‌ها و فناوری‌های خود را به معرض نمایش گذاشته و برای آن‌ها اقدام به بازاریابی نمایند. از طرفی این امکان نیز وجود دارد که متقاضیان فناوری نیز تقاضاهای خود را مطرح نموده و به این صورت قدرت انتخاب بالاتری در بین گزینه‌ها داشته باشد.
فن بازارها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
1. فن‌بازار اطلاعات: در فن‌بازار اطلاعات، تنها اطلاعات فناوری به مخاطبان عرضه می‌شود. درواقع همان‌طور که وقتی به یک بنگاه معاملات مسکن مراجعه می‌کنید، اطلاعات کاملی در مورد مسکن قابل‌خرید یا فروش با تمام ویژگی‌هایش می‌بابید، در فن‌بازار اطلاعات هم می‌توانید از فناوری‌های قابل‌خرید و فروش مطلع شوید.
2. فن‌بازار انتقال فناوری: این‌گونه فن‌بازارها به طرفین معامله انتقال فناوری مشاوره‌های فنی، حقوقی و بازار می‌دهند تا به بهترین شکل منافع طرفین تأمین شود.
3. فن‌بازار ترکیبی: که هر دو وظیفه بالا را هم‌زمان انجام می‌دهد.
چشم‌انداز:
دستیابی به فن بازار فراگیر ملی با مالکیت و مدیریت خصوصی در افق پنج‌ساله
بیانیه مأموریت فن بازار:
توسعه تبادل فناوری با تأکید بر فناوری پیشرفته و بهره‌گیری از تجاری‌سازی، انتقال و انتشار فناوری
اهداف فن بازار:
تقویت و تسهیل تبادل فناوری
حمایت و حفاظت از عرضه فناوری و دانش فنی
تأمین نیازهای فناوری
بهره‌گیری از فنون تجاری‌سازی انتقال و انتشار
فناوری با تأکید بر فناوری پیشرفته
ساختار فن بازار:
دریافت: فرآیند عرضه فناوری
دریافت: فرآیند تقاضای فناوری
خدمات فن بازار:
حضور بازاریاب فناوری در مدت برگزاری نمایشگاه فن بازار جمهوری اسلامی ایران
استقرار گروه‌های حرفه‌ای (Technology Matchmaker) مذاکره‌کننده برای دستیابی متقاضیان به مدل مناسب همکاری و حصول نتیجه نهایی
استقرار گروه‌های ارائه‌دهنده انواع مشاوره‌های حقوق فناوری در حوزه‌های مختلف ثبت مالکیت علمی، فنی و تجاری، مدیریت مالکیت فکری و قراردادهای انتقال فناوری و…
استقرار گروه‌های ارائه‌دهنده خدمات مرتبط با امور مالی و سرمایه‌گذاری اعم از معرفی مراکز مالی و اعتباری داخلی و خارجی
استقرار گروه‌های ارائه‌دهنده انواع مشاوره‌های مدیریتی و اقتصادی نظیر تهیه طرح کسب‌وکار، گزارش‌های توجیهی فنی، مالی و اقتصادی، اخذ مجوزها و…
استقرار گروه‌های ارزیابی و ارزش‌گذاری فناوری
برگزاری سمینارها و کارگاه‌های آموزشی تخصصی در موضوعات انتقال و مبادلات فناوری
برگزاری نشست‌های تخصصی تبادل فناوری با حضور ذی‌نفعان و متخصصین ذی‌ربط
درج اخبار و گزارش‌های خبری در وبگاه ویژه نمایشگاه و ارسال به خبرگزاری‌ها
ارائه خدمات اطلاعات فناوری به عرضه‌کنندگان و متقاضیان فناوری
شبکه فن‌بازار ملی ایران:
دانش، فناوری و نوآوری، بزرگ‌ترین ثروت کشورها در دنیای امروز محسوب می‌شوند. درآمد حاصل از فروش منابع اولیه مانند نفت با درآمد حاصل از ارزش‌افزوده ناشی از تولید و ارائه خدمات در حوزه‌های فناوری، قابل‌مقایسه نیست. بسیاری از کشورهای دنیا بدون داشتن منابع مواد اولیه و انرژی، با تکیه‌بر دانش فنی به کشورهایی ثروتمند و صنعتی تبدیل شده‌اند. فرآیند توسعه اقتصادی دانش‌محور نیازمند زیرساخت‌هایی برای تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی و تسهیل مبادلات و انتقال صحیح فناوری است. یکی از ابزارهایی که برای تسهیل فعالیت‌های توسعه فناوری، شفاف‌سازی و تقویت بازار فناوری در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، فن‌بازارها می‌باشند. فن‌بازارها همچنین تلاش می‌کنند به ایجاد و یا فعال‌تر شدن بخش‌های مختلف درگیر با مقوله تجاری‌سازی، مبادله و توسعه فناوری کمک کنند. با گسترش روزافزون اهمیت فن‌بازارها در دنیا به‌عنوان یک ابزار قدرتمند توسعه و تبادل فناوری، ایده ایجاد فن‌بازار در کشور در سال 1381، شکل گرفت. با توجه به عدم وجود تجربه مشابه در داخل کشور، فاز مطالعاتی فن‌بازار ملی ایران در همان سال در مجموعه پارک فناوری پردیس آغاز شد و مدل مناسب برای پیاده‌سازی در ایران با توجه به شرایط و زیرساخت‌های موجود در کشور در سال ۱۳۸۳٫ استخراج گردید.
شبکه فن‌بازار ملی ایران به‌عنوان تنها مرجع اطلاعات فناوری کشور، تحت نظارت پارک فناوری پردیس، با هدف رفع نیازهای اطلاعاتی افرادی که با مقوله تجاری‌سازی دانش فنی و مبادله آن سروکار دارند و نیز کمک به رفع مشکلات تجاری‌سازی نوآوری‌ها تأسیس گردیده است. پیرو ابلاغ ماده‌واحده «تعیین و احصاء فعالیت‌های مربوط به اقدام‌های ملی راهبرد کلان 1 و 3 نقشه جامع علمی کشور» توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهور (سال 1391)، معاونت مسؤولیت اجرای بند 2 ماده‌واحده مذکور را به پارک فناوری پردیس (متولی شبکه فن‌بازار ملی ایران) تفویض نمود. بر این اساس، پارک فناوری پردیس از طریق ساختار شبکه فن‌بازار ملی ایران، مسؤولیت ساماندهی فن‌بازارهای عمومی کشور و ایجاد فن‌بازارهای تخصصی در حوزه‌های مهم و اولویت‌دار کشور را بر عهده دارد.
سامانه شبکه فن‌بازار ملی ایران:
سامانه شبکه فن‌بازار ملی ایران، در بهمن‌ماه ۱۳۸۷٫ به دست معاون وقت علمی و فناوری رئیس‌جمهور به‌صورت رسمی افتتاح شد. سامانه شبکه فن‌بازار ملی ایران که از طریق آدرس www.techmart.ir قابل‌دسترسی است، مشتمل بر بانک اطلاعاتی پیشنهاد فناوری، تقاضای فناوری، محصولات فناورانه، متخصصین و خدمات تخصصی فناوری بوده و به‌صورت روزانه به‌روزرسانی می‌شود.
برنامه‌های ملی شبکه:
مهم‌ترین ویژگی‌ها و برنامه‌های شبکه فن‌بازار ملی ایران شامل موارد ذیل است:
1. توسعه زیرساخت پرتال شبکه فن‌بازار ملی؛ این امر با سرمایه‌گذاری و پایش منظم اطلاعات در قالب‌های اشاره‌شده در حال اجرا می‌باشد.
2. توسعه فن‌بازارهای منطقه‌ای/ تخصصی/ دانشگاهی؛
فن‌بازارهای منطقه‌ای عهده‌دار مأموریت فن‌بازار ملی در حوزه جغرافیایی منحصر به استان‌های کشور بوده و شرکت‌های دانش‌بنیان، شهرک‌های صنعتی و سایر نهادهای مرتبط با علم و فناوری را در سطح استان پوشش می‌دهند. وظیفه این فن‌بازارها، گردآوری و مدیریت اطلاعات مرتبط با دستاوردها و نیازهای فناوری منطقه، باهدف تعریف همکاری از طریق اشتراک این اطلاعات در سطح منطقه و با سایر مناطق کشور است.
فن‌بازارهای تخصصی بازوی تخصصی فن‌بازار ملی هستند که در حوزه یک فناوری خاص و مشخص به نمایندگی فن‌بازار ملی فعالیت خواهند داشت. به دلیل تخصصی شدن تبادلات فناوری و دانش فنی در بسیاری از حوزه‌ها، متمرکز شدن هم‌زمان در تمام حوزه‌های فناوری عملاً غیرممکن است، درنتیجه با دایر نمودن فن‌بازارهای تخصصی، پوشش و ساماندهی حوزه‌های مختلف فناوری به‌صورت تخصصی و دقیق و در تماس و تعامل نزدیک با شرکت‌های این حوزه‌ها صورت می‌گیرد. شکل‌گیری این فن‌بازارها عمدتاً با محوریت ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی ریاست جمهوری، پژوهشگاه‌ها، انجمن‌ها و اتحادیه‌های صنفی، سندیکاهای تخصصی، صنایع مادر و صنایع بزرگ و مراکزی ازاین‌دست خواهد بود. فن‌بازارهای دانشگاهی بر دستاوردهای علمی، فناوری و معرفی متخصصین دانشگاهی در زمینه‌های مختلف تمرکز داشته و با همکاری دانشگاه‌های برتر کشور، ایجاد و راهبری می‌شوند.
3. شبکه گسترده بین‌المللی؛ در حال حاضر تعاملات و همکاری‌های بین‌المللی گسترده‌ای با مراکز انتقال فناوری کشورهای مختلفی چون بلاروس، چین، هندوستان، روسیه، اوکراین، کره جنوبی و نهادهای مرتبط بین‌المللی و همچنین دفاتر وابستگی همکاری‌های فناوری ایران در خارج از کشور وجود دارد.
4. خدمات تخصصی در حوزه فناوری؛ پدر حال حاضر امکان ارائه خدمات مشتمل بر: خدمات تأمین مالی پروژه‌های فناور، حقوق مالکیت معنوی، سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه کسب‌وکار داخلی، مطالعات اقتصادی و فنی و … از طریق «مرکز تجاری‌سازی و خدمات فناوری» وجود دارد.
5. نشست‌های تخصصی با محوریت انتقال فناوری؛ این نشست‌ها با حضور شرکت‌ها و مراکز خارجی فعال درزمینه فناوری‌های خاص برگزار می‌گردد و محوریت آن معرفی فناوری‌ها در راستای تعریف همکاری و توسعه بازار آن‌هاست.
6. برگزاری تورهای فناوری؛ این برنامه به‌منظور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای بازدید از نمایشگاه‌های های-تک خارجی و ایجاد زمینه مذاکره برای انتقال تجربیات و دانش فنی بین شرکت‌های ایرانی و خارجی انجام می‌گیرد. نیازهای فناورانه شرکت‌های داخلی در طراحی و هدف‌گذاری این تورها کاملاً نقش دارد.
7. لوح فشرده نمایشگاه مجازی فناوری‌های کشور؛ معرفی و درج اطلاعات محصولات و شرکت‌های فعال در حوزه فناوری‌های جدید در «لوح فشرده نمایشگاه مجازی فناوری‌های کشور» که به‌صورت دوسالانه منتشر می‌شود و به‌صورت گسترده در سطح داخل و خارج از کشور و با همکاری سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور و سفارتخانه‌های دیگر کشورها در ایران، توزیع می‌گردد.
8. همکاری در راه‌اندازی بورس دارایی فکری (بورس ایده) و بورس شرکت‌های دانش‌بنیان؛ بر اساس بند «د» ماده 17 قانون برنامه پنجم توسعه کشور و به استناد راهبردهای کلان 1 و 3 نقشه جامع علمی کشور، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در ارتباط با ایجاد بازار بورس شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و حمایت از ورود سهام آن‌ها به این بازار و نیز با استناد به بند 2 ماده‌واحده ابلاغی از سوی شورا در خصوص ایجاد بازار فرا بورس شرکت‌های دانش‌بنیان، اقداماتی با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت فرا بورس ایران و اداره کل مالکیت صنعتی سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور برنامه‌ریزی‌شده که هم‌اکنون مراحل نهایی خود را طی می‌نماید. این طرح ظرفیت بسیار مناسبی را برای دادوستد دارایی‌های فکری فراهم نموده و اعتمادسازی لازم از طریق سازوکار بورس صورت می‌گیرد. در گام نخست اجرای طرح، گواهی‌های ثبت اختراع و مجوزهای صنعتی اعم از تأسیس و بهره‌برداری قابل دادوستد خواهند بود.
